Më 24 korrik përfundon mandati i Presidentit aktual, ndërkohë që procedurat për zgjedhjen e Presidentit të ri pritet të nisin në Kuvend në mes të muajit prill.
Klima e ndezur politike e javëve të fundit, e nxitur sidomos nga protesta e opozitës dhe debatet për reformën në drejtësi, e kanë lënë disi në heshtje zgjedhjen e Kreut të ri të Shtetit, që këtë vit përkon me zgjedhjet parlamentare të radhës.
Sipas Kushtetutës, të amenduar në prill 2008, në raundin e tretë të votimit në parlament, Kreu i shtetit mund të zgjidhet edhe me një shumicë prej 71 votash. Ndërkohë që në proceset parardhëse Kreu i shtetit është zgjedhur me shumicë të cilësuar, 84 vota.
Kushtetuta parashikon që procedura për zgjedhjen e Presidentit fillon jo më vonë se 60 ditë para mbarimit të mandatit presidencial paraardhës. Kur mandati presidencial përfundon në gjashtë muajt që i paraprijnë fundit të mandatit të Kuvendit ekzistues, procedura për zgjedhjen e Presidentit fillon jo më vonë se 60 ditë para mbarimit të mandatit të Kuvendit.
Sipas këtyre përllogaritjeve, parlamenti do të shpërndahet më 3 maj dhe se procedurat për zgjedhjen e presidentit të ri, referuar pikës 2.1 të nenit 88 të Kushtetutës, duhet të kishin nisur qysh më 3 mars të këtij viti.
Lidhur me këtë çështje, nënkryetari i grupit parlamentar të PS-së, Taulant Balla, thote se nuk është filluar diskutimi ndërpartiak, pasi afatet sipas tij, nisin më 17 prill. “Nuk kemi si të nisim bisedimet, kur procedurat nuk janë hapur akoma. Procedurat hapen më 17 prill”, sqaroi Balla.
Sipas nenit 87 të Kushtetutës, Presidenti i Republikës “zgjidhet me votim të fshehtë dhe pa debat nga Kuvendi. Për zgjedhjen e Presidentit, Kuvendi zhvillon deri në pesë votime.Votimi i parë zhvillohet jo më vonë se shtatë ditë nga fillimi i procedurës për zgjedhjen e Presidentit. Secili nga votimet e tjera zhvillohet jo më vonë se shtatë ditë nga përfundimi pa sukses i votimit pararendës. Votimi quhet i kryer edhe kur në konkurrim nuk paraqitet asnjë kandidat. Në votimin e dytë, të tretë dhe të katërt mund të paraqiten kandidatë të rinj, sipas kushteve të pikës 1 të këtij neni”.
Presidenti zgjidhet në votimin e parë, të dytë ose të tretë kur një kandidat merr jo më pak se 3/5 pestat e votave të të gjithë anëtarëve të Kuvendit. Në votimin e katërt dhe të pestë zgjidhet President kandidati që siguron më shumë se gjysmën e votave të të gjithë anëtarëve të Kuvendit, thuhet në Kushtetutë.
Presidentët e 26 viteve pluralizëm
Zgjedhja e Presidentëve para 21 tetorit të vitit 1998, vit kur u miratua dhe Kushtetuta e re e Shqipërisë, është mbështetur në procedurat e parashikuara në një kushtetutë të përkohshme, e cila u miratua pas vitit 1991, periudha kur u pranua dhe sistemi shumëpartiak.
Pas dorëheqjes së Sali Berishës nga detyra e kreut të shtetit më 1997 dhe sanksionimit të regjimit republikan në referendumin e po atij viti, filloi puna për nxjerrjen e Kushtetutës së përhershme të Republikës së Shqipërisë.
Gjatë hartimit të këtij dokumenti u shqyrtuan sistemet presidenciale dhe parlamentare, si dhe elemente të tjera të rendit kushtetues, ku u vendos zgjedhja e sistemit parlamentar, i cili parashikon pakësimin e kompetencave të presidentit dhe rritjen e kompetencave të kryeministrit.
Më 30 prill 1991, me zgjedhjen e Presidentit të parë të Republikës parlamentare nga ana e një parlamenti shumëpartiak, u krijua Institucioni kushtetues i Presidentit të Republikës.
Gjatë 26 viteve të pluralizmit politik Shqipëria ka pasur gjashtë Presidentë, në vijë kronologjike: Ramiz Alinë, Sali Berishën, Rexhep Meidanin, Alfred Mosiun, Bamir Topin dhe Bujar Nishanin.
Më poshtë vijojnë datat e zgjedhjes së Presidentëve të Shqipërisë dhe periudhat e drejtimit të tyre:
– Më 30 prill 1991, pas zgjedhjeve të para shumëpartiake të 31 marsit 1991, parlamenti i ri pluralist me propozim të deputetëve të Partisë së Punës, zgjodhi Ramiz Alinë, President të Republikës. Alia u dorëhoq nga ky post pas fitores së Partisë Demokratike në zgjedhjet e 22 marsit 1992.
– Më 9 prill 1992 Sali Berisha zgjidhet President i Republikës, detyrë në të cilën u rizgjodh edhe më 3 shkurt 1997, nga e cila dha dorëheqjen një muaj pas humbjes në zgjedhje të Partisë Demokratike dhe fitores së koalicionit të majtë.
– Më 24 korrik 1997, me propozim të Partisë Socialiste, Rexhep Meidani zgjidhet President i Republikës, mandati i të cilit përfundoi më 24 korrik 2002.
– Më 24 korrik 2002 Alfred Moisiu zgjidhet President i ri i Republikës, i propozuar nga 40 deputetë të grupeve të ndryshme parlamentare. Kandidatura e tij konsensuale ishte produkt i një marrëveshje maxhorancë-opozitë, pas bisedimeve disaditore.
– Më 23 korrik 2007 Bamir Topi, i propozuar nga Partia Demokratike, u zgjodh President i Republikës në raundin e katërt të votimit, duke marrë 85 vota.
– Me 11 qershor 2012 Bujar Nishani, i propozuar nga Partia Demokratike, u zgjodh president i Republikes, në raundin e katërt te votimit, duke marrë votat e 73 deputetëve.
Diskutime rreth kësaj post