Zyrtarët e lartë evropianë udhëtuan të premten në Sofje dhe Shkup në përpjekje të zhbllokimit të procesit integrues të Maqedonisë së Veriut drejt Bashkimit Evropian, që po mbahet peng nga Bullgaria fqinje.
Ministri i Punëve të Jashtme të Portugalisë Augusto Silva, vendi i të cilit ka kryesinë e radhës së BE-së dhe Komisioneri për Zgjerim, Oliver Varhelyi dorëzuan në Sofje dhe në Shkup një propozim për zgjidhjen e problemit bullgaro-maqedonas. Nuk dihet shumë për këtë dokument, pasi nuk është bërë publik, por Sofja zyrtare e ka hedhur poshtë atë.
Autoritetet e përkohshme qeveritare bullgare kanë theksuar qëndrimin e palëkundur për sa i përket çështjes me Maqedoninë e Veriut, ndërsa përpjekja e Ministrit të jashtëm portugez dhe Komisionerit për Zgjerim është cilësuar nga një pjesë e medias si “mision i pasuksesshëm që në fillim”. Zyrtarët evropianë nuk arritën t’i bindin autoritetet qeveritare bullgare që të lëshonin pé dhe ta hiqnin bllokadën ndaj fqinjit të tyre perëndimor për bisedimet me Brukselin për anëtarësim në Bashkimin Evropian.
Në një konferencë të përbashkët shtypi në Sofje, ministri bullgar i Punëve të Jashtme Svetllan Stoev tha se “nuk mund të pritej nga Bullgaria ta ndryshojë qëndrim e saj kombëtar”. Ai shtoi se vendi i tij është i hapur për një dialog aktiv me Republikën e Maqedonisë së Veriut dhe “presim nga fqinjët tanë më të afërt në rajon që të veprojnë në frymën e sinqeritetit dhe konstruktivitetit”.
Mediat në Sofje shkruajnë për refuzimin e autoriteteve të atjeshme të propozimit për kompromis të përgatitur nga Portugalia, si kryesia e radhës e BE-së dhe se propozimi, sipas shtypit bullgar, nuk dallonte shumë me atë të vitit të kaluar në Berlin, kur u hodh poshtë nga ministrja e jashtme e asaj kohe Ekaterina Zaharieva.
Disa nga elementet në propozim kishin të bëjnë me zotimet që Maqedonia e Veriut të pranojë se gjuha maqedonase është kodifikuar në vitin 1945 dhe se referenca Maqedonia e Veriut ka të bëjë ekskluzivisht me Republikën e Maqedonisë së Veriut. Por, Bullgaria nga ana tjetër ngul këmbë që të theksohen rrënjët e gjuhës maqedonase, përkatësisht të qenurit e saj një dialekt perëndimor i bullgarishtes. Dy vendet po ashtu nuk po mund të merren vesh mbi historinë e përbashkët, siç e kanë quajtur ekspertët e të dy palëve, edhe mbi përkatësinë etnike të disa prej figurave më të shquara historike dhe kulturore që të dyja palët i llogarisin si të vetat.
Shefi i diplomacisë portugeze, Augusto Santosh Silva tha se zgjerimi i BE-së ishte prioritet për Bullgarinë në vitin 2018 dhe se kjo paraqet një proces jashtëzakonisht të rëndësishëm për Unionin. Ai tha se megjithatë do të merren parasysh vërejtjet e Bullgarisë dhe propozimet rreth fillimit të negociatave me BE-në për vendet aspiruese, Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë, por edhe për Serbinë e Malin e Zi.
Ndërkaq, Komisioneri Oliver Varhelyi theksoi se është me rëndësi të dëgjohen qëndrimet bullgare që të përcaktohen hapat e radhës lidhur me zgjerimin e BE-së.
Sofja e akuzon Shkupin se nuk po i përmbahet Marrëveshjes për fqinjësi të mirë të nënshkruar në vitin 2017. Ndërkaq, qeveria maqedonase thotë se gjuha dhe identiteti kombëtar nuk kanë qenë dhe as mund të jenë temë diskutimi.
Në Shkup, Kryeminisrti Zoran Zaev tha pas takimit se propozimi për zgjidhjen është një bazë e mirë për kapërcimin e pengesave lidhur me mbajtjen e konferencës së parë ndërqeveritare (BE – Maqedoni e Veriut) dhe se paraqet një zgjidhje, e cila nuk prek çështjet e identitetit maqedonas. “Propozimi duhet të jetë i pranueshëm edhe për pozitat jetike të Bullgarisë”, thekson bindjen e tij kryeministri maqedonas.
Nga ana tjetër, çështja po mban peng Shqipërinë, e cila nuk mund të shkëputet nga Maqedonia e Veriut për të nisur bisedimet për anëtarësim me bllokun. Këtë qëndrim e kanë konfirmuar disa prej vendeve anëtare të BE-së, ndërsa kryeministri Zoran Zaev me një pjesë të kabinetit të tij para pak ditësh bëri një turne në Bruksel dhe nëpër qendra të tjera evropiane për të folur mbi rrezikun, sipas tij, nga “shkëputja” e dy vendeve nga shtegu i integrimit evropian. Zaev theksoi edhe skepticizmin në rritje në vendet e Ballkanit kundrejt BE-së për shkak të “mosbajtjes së premtimeve” për intregrimin e tyre në bllok.
Diskutime rreth kësaj post