6 teori për origjinën jetës në Tokë

Jeta në Tokë filloi më shumë se 3 miliard vjet më parë, duke evoluar nga mikrobet më të vogla në një kompleksitet të shumëllojshëm me kalimin e kohës. Por si u zhvilluan organizmat e para në të vetmen shtëpi të jetës në univers? Shkenca ende nuk ka dhënë një përgjigje këtij misteri, megjithatë ka dhënë disa teori.

1 – Shkëndijat elektrike

Shkëndijat elektrike mund të gjenerojnë aminoacidet dhe sheqernat nga një atmosferë e ngarkuar me ujë, metan, amoniak dhe hidrogjen, siç është treguar në eksperimentin e famshëm Miller-Urey të raportuar në vitin 1953, duke sugjeruar se rrufeja mund të ketë ndihmuar në krijimin e blloqeve kryesore të ndërtimit të jetës në Tokë në ditët e para. Gjatë miliona viteve, molekulat e mëdha dhe më komplekse janë formuar. Edhe pse hulumtimi që nga atëherë ka zbuluar se atmosfera e hershme e Tokës ishte në fakt hidrogjen i varfër, shkencëtarët kanë sugjeruar se retë vullkanike në atmosferën e hershme mund të ketë mbajtur metan, amoniak dhe hidrogjen.

2 – Balta

Molekulat e para të jetës mund të jenë takuar në baltë, sipas një ideje të përpunuar nga kimisti organik Alexander Graham Cairns-Smith në Universitetin e Glasgout në Skoci. Këto sipërfaqe mund të mos kenë përqendruar vetëm këto komponime organike së bashku, por edhe të kenë ndihmuar të organizojnë ato në modele shumë të ngjashme siç gjenet tona bëjnë tani. Roli kryesor i ADN-së është për të ruajtur informacione se si duhet të organizohen molekulat e tjera. Sekuencat gjenetike në ADN janë në thelb udhëzime se si aminoacidet duhet të organizohen në proteina. Cairns-Smith sugjeron se kristalet minerale në argjilë mund të kenë rregulluar molekula organike në modelet e organizuara. Pas një kohe, molekulat organike organizohen vetë.

3 – Fillimet e akullta

Akulli mund të ketë mbuluar oqeanet 3 miliardë vjet më parë, kur dielli ishte rreth një e treta më pak i shndritshëm se sa është tani. Kjo shtresë akulli, ndoshta qindra këmbë i trashë, mund të ketë mbrojtur komponentet organikë të brishtë nga drita ultravjollcë dhe shkatërrimi nga ndikimet kozmike. I ftohti mund të ketë ndihmuar edhe këto molekula për të mbijetuar më gjatë, duke lejuar të ndodhin reaksionet kryesore.

4 – Bota ARN

Në ditët e sotme ADN-ja ka nevojë për proteina në mënyrë që të formohet, dhe proteinat kërkojnë ADN-në për t’u formuar, kështu që si mund të formohen këto pa njëri-tjetrin? Përgjigja mund të jetë ARN, e cila mund të ruajë informacione si ADN, të shërbejë si një enzimë si proteinë, dhe të ndihmojë në krijimin e të dyjave ADN-së dhe proteinave. Më vonë ADN-ja dhe proteinat arrijnë me sukses “botën e ARN,” sepse ata janë më të efektshme. ARN ende ekziston dhe kryen disa funksione në organizma, duke përfshirë edhe duke vepruar si një fikës e ndezës për disa gjene. Pyetja që shtrohet ende është se si ARN mori këtu vendin e parë. Dhe ndërsa disa shkencëtarë mendojnë se molekulat mund të kenë lindur spontanisht në Tokë, të tjerët thonë se nuk ka shumë gjasa që kjo të ketë ndodhur.

5 – Fillimet e thjeshta

Në vend që të zhvillohet nga molekulat komplekse të tilla si ARN, jeta mund të ketë filluar me molekula të vogla që ndërveprojnë me njëra-tjetrën në cikle të reaksioneve të ndryshme. Këto mund të kenë qenë të përfshira në kapsula të thjeshta të ngjashme me membranat qelizore, dhe me kalimin e kohës molekulat më komplekse që  kanë kryer këto reagime më  mirë se sa molekulat e vogla mund të kenë evoluar,dhe arritur në atë që quhet “metabolizmi i parë”.

6 – Panspermia

Ndoshta jeta nuk ka filluar në Tokë, por u soll këtu nga vende të tjera në hapësirë, një nocion i njohur si Panspermia. Për shembull, shkëmbinjtë rregullisht kanë ardhur nga Marsi dhe nga ndikimet kozmike, dhe një numër i madh meteoritësh marsianë janë gjetur në Tokë. Disa studiues kanë sugjeruar se mikrobet janë sjellë këtu nga hapësira, potencialisht duke na bërë të gjithë me origjinë Marsiane fillimisht. Shkencëtarë të tjerë kanë sugjeruar edhe se jeta mund të ketë ardhur nga kometat e sistemeve te tjera yjore. Megjithatë, edhe nëse ky koncept është i vërtetë, pyetja se si jeta filloi në Tokë ende vazhdon të mbetet e pazgjidhur./Tirana Observer/